Tình trạng biếng ăn sinh lý của trẻ nếu để lâu dài có thể gây nên nhiều hậu quả nghiêm trọng. Có thể kể đến như: thiếu máu, suy dinh dưỡng, giảm mật độ xương … Vậy biếng ăn sinh lý là gì? Trẻ biếng ăn sẽ có những biểu hiện và hậu quả ra sao? Khi trẻ biếng ăn, cha mẹ nên làm gì, bổ sung gì để cải thiện tình trạng này? Bài viết dưới đây sẽ giúp các bạn tìm hiểu và giải quyết vấn đề này.
Mục lục
I – Biếng ăn sinh lý là gì?
Biếng ăn chính là tình trạng hay gặp nhất của trẻ ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt hay gặp nhất ở trẻ dưới 6 tuổi, ở các nước đang phát triển. Theo thông tin hướng dẫn của Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam:
“Biếng ăn là hiện tượng trẻ ăn ít hơn bình thường, ăn thức ăn chọn lọc, chỉ ăn vài loại thức ăn. Trẻ sợ ăn, từ chối hay nôn ọe khi nhìn thấy thức ăn. Bữa ăn thường kéo quá dài (trên 30 phút thậm chí kéo dài hàng tiếng) . Nguyên nhân do trẻ không chịu nuốt thức ăn hoặc bỏ ăn”.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc biếng ăn của trẻ, có thể chia ra thành 3 dạng:
- Biếng ăn sinh lý
- Biếng ăn bệnh lý
- Biếng ăn tâm lý.
Trong đó, ở trẻ nhỏ hay gặp nhất là biếng ăn sinh lý và bệnh lý. Riêng biếng ăn tâm lý hay gặp ở lứa tuổi thanh thiếu niên và người trưởng thành.
II – Phân biệt biếng ăn sinh lý và biếng ăn bệnh lý
1. Biếng ăn sinh lý
Biếng ăn sinh lý là cảm giác chán ăn, sợ ăn bởi các nguyên nhân sinh lý. Tình trạng này có thể gặp phải ngay từ khi trẻ mới chào đời. Một vài nguyên nhân được cho rằng do trẻ thiếu dinh dưỡng trong giai đoạn bào thai. Hoặc trong quá trình phát triển trẻ có những thay đổi sinh lý.
Việc tìm kiếm thông tin, kiến thức khi mang thai là thực sự cần thiết. Như vậy mẹ có thể biết cách bổ sung đúng và đủ các vitamin và chất khoáng quan trọng. Thói quen ăn quá nhiều một vài loại thực phẩm rất dễ gây ra sự mất cân bằng dinh dưỡng cho cả mẹ và bé. Trẻ bị thiếu chất từ khi còn là thai nhi thường sẽ sinh non thiếu tháng, lười bú mẹ trong những tháng đầu ngay sau khi sinh.
Trong những khoảng thời gian trẻ có sự thay đổi về sinh lý như: tập lẫy, bò, tập đi… (thường gặp ở trẻ 3-4 tháng, 9-12 tháng, 16-18 tháng…) trẻ thường có dấu hiệu biếng ăn. Do thời gian này, trẻ tập trung vào khám phá các kỹ năng mới của bản thân. Nhưng một thời gian ngắn sau đó, trẻ sẽ lại ăn uống bình thường.
2. Biếng ăn bệnh lý
Biếng ăn bệnh lý xảy ra khi trẻ có các vấn đề về bệnh lý như:
- Có các vấn đề về tổn thương khoang miệng/ họng: mọc răng, sưng lợi, đau họng,…
- Trẻ bị nhiễm khuẩn, nhiễm ký sinh trùng.
- Rối loạn tiêu hóa, ăn uống hay nôn trớ,..
- Khi trẻ đang mắc các bệnh cấp/ mạn tính.
Ngoài ra, cha mẹ cần lưu ý vể các khoảng biến đổi sinh lý của con để có chế độ ăn phù hợp. Việc bổ sung nhiều chất quá sớm,khẩu phần ăn không cân đối cũng có thể làm cho trẻ lười ăn. Việc đưa quá nhiều dinh dưỡng khi bắt đầu ăn dặm khiến hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động quá tải. Trẻ cảm thấy khó tiêu, đầy bụng, mệt mỏi khi phải làm quen với 1 chế độ ăn mới. Như vậy, việc cung cấp đúng và đủ chất là vấn đề ưu tiên hàng đầu cho trẻ.
III – Các dấu hiệu biếng ăn ở trẻ
Các triệu chứng thường thấy ở trẻ chứng tỏ trẻ đang có dấu hiệu biếng ăn:
- Nhẹ cân, còi cọc, chỉ số cân nặng, chiều cao: thấp hơn khoảng tham chiếu trong cùng độ tuổi
- Trẻ suy dinh dưỡng
- Liên tục từ chối thức ăn (trong ít nhất một tháng)
- Trẻ hay ngậm thức ăn, không chịu nuốt
- Lượng ăn giảm nhiều so với thường ngày
- Cân nặng không tăng hoặc bị giảm
- Không tập trung ăn uống
- Buồn nôn, nôn khi thấy thức ăn
- Chỉ ăn một vài loại thức ăn ưa thích
Bên cạnh các dấu hiệu này, cha mẹ đồng thời cần chú ý tới các chỉ số sau:
- Số lượng thức ăn trẻ ăn vào trong ngày ít hơn nhu cầu theo tuổi,
- Trẻ thường hay táo bón, số lượng phân ít hơn bình thườn
- Phát triển cân nặng của trẻ chậm hơn bình thường hoặc không tăng cân (có thể giảm cân) …
IV – Hậu quả của tình trạng biếng ăn kéo dài
Hậu quả có thể dễ dàng nhận thấy khi trẻ biếng ăn đó là:
- Trẻ ăn ít, thiếu hụt các dinh dưỡng thiết yếu, ngày càng còi cọc.
- Tình trạng này kéo dài, trẻ có thể bị suy dinh dưỡng, thiếu máu.
- Trẻ gặp các vấn đề về tiêu hóa, chậm lớn, chậm phát triển
- Bên cạnh đó, khi trẻ bị suy dinh dưỡng có sức đề kháng giảm. Trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và càng trở nên biếng ăn
V – Có nên cho trẻ biếng ăn uống sữa cao năng lượng
Nhiều bậc phụ huynh có thắc mắc là: “Vậy con em tôi biếng ăn thì có nên sử dụng sữa cao năng lượng không?”. Để trả lời cho câu hỏi này, chúng ta cùng tìm hiểu thế nào sữa cao năng lượng và đưa ra câu trả lời.
Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều loại sữa công thức hay còn gọi là sữa bột trẻ em, là các lọai sữa có thành phần mô phỏng công thức hóa học của sữa mẹ, được sản xuất dành riêng cho trẻ nhỏ. Các loại sữa công thức này có năng lượng khoảng 68Kcal/100ml sữa. Còn các loại sữa cao năng lượng thì có năng lượng cao hơn, khoảng ≥100Kcal/100ml sữa.
Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhằm giúp bé bắt kịp tốc độ tăng trưởng theo lứa tuổi “trong giai đoạn hồi phục dinh dưỡng”, bé cần được cung cấp thêm năng lượng cho khẩu phần ăn của mình. Tuy nhiên các bậc cha mẹ cần hiểu rõ, có thể bổ sung cho con bằng các loại sữa công thức hoặc sữa cao năng lượng nhưng không phải là thay thế hoàn toàn cho khẩu phần ăn của trẻ. Sử dụng các loại sữa cao năng lượng thường xuyên và quá nhiều có thể ảnh hưởng để hệ tiêu hóa của trẻ.
VI – Giải pháp giảm biếng ăn sinh lý ở trẻ đơn giản tại nhà
Có thể thấy, trẻ biếng ăn do nhiều nguyên nhân gây ra, cha mẹ cần tìm hiểu và xác định rõ tình trạng của con mình để đưa ra các giải pháp phù hợp. Trước tiên, cha mẹ cần lưu ý: cho trẻ đi khám định kỳ, theo dõi thường xuyên các chỉ số cơ thể, quan tâm đến các giai đoạn thay đổi sinh lý bình thường, sự thay đổi về thói quen ăn uống, nhu cầu các chất dinh dưỡng khác nhau ở các giai đoạn này.
Sau đây là một vài biện pháp đơn giản để khắc phục tình trạng biếng ăn sinh lý của trẻ:
1. Tập thói quen ăn uống khoa học:
- Điều chỉnh khẩu phần ăn của trẻ một cách cân đối, đầy đủ các chất dinh dưỡng theo tháp dinh dưỡng, tư vấn của các chuyên gia dinh dưỡng để đủ số lượng và chất lượng theo độ tuổi.
- Tập cho trẻ thói quen ăn uống đa dạng ngay từ những năm đầu đời của trẻ.
- Tạo thói quen ăn uống đúng giờ, trong bữa ăn cần tập trung, không nên vừa ăn vừa xem hoạt hình, điện tử….
- Không nên cho trẻ ăn bánh kẹo, quà vặt trước bữa cơm.
- Không nên để trẻ đói quá bữa do khi đói quá, trẻ sẽ mệt mỏi và càng không muốn ăn.
- Không nên nhồi nhét, ép buộc trẻ ăn quá nhiều. Có thể cho trẻ ăn thành nhiều bữa trong ngày nếu bữa chính trẻ ăn quá ít.
- Đa dạng hóa dinh dưỡng cho trẻ:
- Kiểm tra khẩu vị của trẻ, thay đổi từ từ, xen kẽ thức ăn mới và thức ăn cũ mà trẻ yêu thích để trẻ dễ thích nghi hơn.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất cho trẻ khi được chuyên gia tư vấn.
- Bổ sung lợi khuẩn giúp kích thích tiêu hóa, giúp trẻ giảm biếng ăn, tăng sức đề kháng
2. Tạo hứng thú với bữa ăn
- Nếu có thời gian, cha mẹ có thể thường xuyên thay đổi cách bày biện món ăn, cách trang trí đồ ăn, giúp trẻ bắt mắt, kích thích khẩu vị ăn uống.
- Đối với những trẻ có phản xạ sợ thức ăn, cha mẹ cần thấu hiểu, không nên ép trẻ ăn. Có thể cho trẻ tập làm quen với các dụng cụ chứa thức ăn và đồ ăn thông qua việc tạo ra các trò chơi, cho trẻ chơi với đồ ăn sẽ làm bé không còn sợ và lo lắng nữa. Khuyến khích, động viên trẻ hoặc nhờ trẻ ăn/uống hộ búp bê khi cho trẻ chơi với búp bê.
- Luôn tạo không khí thoải mái, vui vẻ trong bữa ăn. Nếu có thể, cha mẹ nên cho trẻ ăn cùng với mọi người trong gia đình, không nên để trẻ phải ăn riêng, không khí đầm ấm trong bữa cơm sẽ giúp trẻ ăn ngon hơn.
- Khuyến khích trẻ tự ăn, tự đút/gắp thức ăn.
- Khi thay đổi môi trường sống, thay đổi người chăm sóc, cần cho trẻ có thời gian thích nghi dần dần , luôn tạo cho trẻ tâm lý thoải mái nếu không sẽ ảnh hưởng đến tâm lý khiến cho trẻ biếng ăn.
TỔNG KẾT
Tình trạng lười ăn, chán ăn của trẻ có thể do nhiều nguyên nhân về mặt tâm sinh lý hay bệnh lý. Các ông bố bà mẹ cần nhận thức rõ nguồn gốc của vấn đề để có các giải pháp xử trí phù hợp. Biếng ăn sinh lý kéo dài vài tuần đến vài tháng hoặc có thể lâu hơn nếu không được chú ý theo dõi và khắc phục. Nếu để lâu sẽ dẫn tới tình trạng còi cọc, suy dinh dưỡng của trẻ ngày càng trầm trọng. Một trong những biện pháp hữu hiệu nhất và được nhiều chuyên gia dinh dưỡng tư vấn nhất là việc bổ sung lợi khuẩn cho trẻ thường xuyên, giúp giảm tình trạng lười ăn, biếng ăn của trẻ.
Để tìm hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của trẻ, vui lòng liên hệ với các chuyên gia của chúng tôi theo HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482.