Tiêu chảy là tình trạng tăng số lần đại tiện trong ngày, phân lỏng. Tiêu chảy kéo dài ở trẻ em dẫn đến tình trạng mất nước, mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột. Hậu quả trẻ suy dinh dưỡng và thậm chí tử vong. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về tiêu chảy và cách xử trí qua bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Tại sao trẻ bị tiêu chảy kéo dài?
Có rất nhiều nguyên nhân gây đến tiêu chảy kéo dài ở trẻ. Song chủ yếu là do những nguyên nhân sau:
1.1. Tiêu chảy do nhiễm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng
Nhiễm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây tiêu chảy ở trẻ nhỏ. Điển hình là Rotavirus, vi khuẩn E.coli, các trực khuẩn đường tiêu hóa Salmonella, trực khuẩn tả, ký sinh trùng Giardia,… Tùy theo từng loại nhiễm khuẩn mà có các biểu hiện gây bệnh khác nhau.
Sau khi đi xâm nhập vào hệ tiêu hóa thông qua đường ăn, uống, chúng sẽ ký sinh trong đường tiêu hóa một thời gian và chết đi. Khi chết giải phóng ra các độc tố làm tăng tiết dịch ruột thông qua AMPv, GMPv, nồng độ canxi nội bào. Một lượng lớn dịch và các chất điện giải từ các tế bào niêm mạc ruột, tuyến được tiết ra gấp hàng chục lần mức bình thường, vượt quả khả năng hấp thu của ống tiêu hóa. Do đó, gây nên tình trạng tiêu chảy.
1.2. Tiêu chảy do thiếu enzym lactase
Trẻ không dung nạp được lactose, tức là trẻ thiếu hụt enzym lactase giúp phân hủy đường lactose có nhiều trong sữa. Điều này làm tăng áp suất thẩm thấu trong lòng ruột, dẫn đến kéo nước vào lòng ruột để cân bằng áp suất. Chính lượng nước này và phần thức ăn không hấp thu được làm tăng trọng lượng và thể tích phân gây nên tình trạng tiêu chảy. Tình trạng thiếu men bẩm sinh này hay gặp ở người da đen hoặc thiếu men mắc phải do hậu quả của viêm ruột.
1.3. Tiêu chảy do chế độ dinh dưỡng không hợp lý
Ở trẻ nhỏ, hệ vi khuẩn đường ruột và cấu trúc đường tiêu hóa chưa được làm quen và hoàn thiện. Cơ thể bé chưa hấp thu được nhiều loại protein, đường. Chính vì vậy, khi chế độ dinh dưỡng cho bé quá nhiều protein như thịt bò, cá, tôm,.. hay các thực phẩm chứa nhiều đường sorbitol như nước trái cây khiến trẻ không hấp thu do cơ thể đào thải ra bên ngoài. Từ đó, gây nên tình trạng tiêu chảy.
Ngoài ra, một số thức ăn còn gây dị ứng như: sữa, trứng,… và gây ngộ độc như thức ăn có chứa chất bảo quản, thức ăn đóng hộp làm cho bé buồn nôn, sốt, tiêu chảy cấp đau bụng, mệt mỏi. Nếu như tình trạng này không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
1.4. Tiêu chảy do chưa đảm bảo vệ sinh
Việc đảm bảo vệ sinh đồ dùng, dụng cụ, thức ăn cho trẻ là rất quan trọng. Bởi vì có rất nhiều loại vi khuẩn bám trên chúng mà bằng mắt thường chúng ta sẽ không thể thấy được. Nếu không được vệ sinh sạch sẽ, vi khuẩn rất dễ xâm nhập vào hệ tiêu hóa của bé. Bởi trẻ thường có sở thích cho cầm nắm đồ và cho vào miệng.
Thức ăn cho trẻ phải đảm bảo vệ sinh tối ưu. Không chứa vi khuẩn, virus thậm chí là các chất độc như thuốc bảo vệ thực vật. Vì thế, mẹ phải hết sức lưu ý việc lựa chọn thức ăn để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.
1.5. Tiêu chảy kéo dài do sử dụng thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh có tác dụng điều trị các bệnh viêm nhiễm. Tuy nhiên, nếu sử dụng trong một thời gian dài đặc biệt với kháng sinh đường uống sẽ ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật có lợi đường tiêu hóa. Do đó, làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột. Đây được coi là tác dụng không mong muốn của thuốc kháng sinh.
Trẻ bị tiêu chảy với biểu hiện như: phân có bọt, phân xanh, phân có lẫn thức ăn,… Vậy mẹ nên sử dụng kháng sinh an toàn và hiệu quả. Không nên tự ý sử dụng kháng sinh, hãy tuân theo sự hướng dẫn của bác sĩ.
2. Hậu quả của việc kéo dài tiêu chảy của trẻ
Khi trẻ bị tiêu chảy kéo dài sẽ gây nên hậu quả khó lường như:
- Mất nước nhiều, mất điện giải khiến máu bị cô đặc. Hơn nữa làm giảm thể tích tuần hoàn dẫn đến giảm huyết áp, suy tuần hoàn.
- Nhiễm độc và nhiễm acid do cơ thể mất muối kiềm của dịch tụy, dịch mật, dịch ruột. Kèm với rối loạn huyết động trên sẽ gây rối loạn chuyển hóa (chuyển hóa yếm khí). Vì thế, tình trạng nhiễm acid càng nặng. Giãn mạch, thoát huyết tương, giảm thể tích tuần hoàn cuối cùng là vô niệu.
- Giảm khả năng tiêu hóa và hấp thu ở ruột dẫn dến thiếu protein, vitamin, sắt, calci,… Hậu quả tiếp theo là thiếu máu, suy dinh dưỡng, còi xương…
Tiêu chảy kéo dài ở trẻ rất nguy hiểm bởi những hậu quả của nó gây ra nếu không được xử lý kịp thời. Đặc biệt ở trẻ nhỏ, tiêu chảy sẽ khiến bé quấy khóc, mệt mỏi. Cơ thể thiếu những chất dinh dưỡng cần thiết như protein, vitamin, sắt, calci,… ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
3. Cách xử trí khi trẻ bị tiêu chảy kéo dài
3.1. Bổ sung nước, bổ sung điện giải, chất dinh dưỡng
- Đối với những trẻ còn bú mẹ. cho bé bú nhiều hơn, cữ lâu hơn để đảm bảo được lượng nước, chất dinh dưỡng cho trẻ.
- Đối với những trẻ đã ăn dặm. cho bé ăn thành nhiều bữa. Lựa chọn thức ăn dễ tiêu, nấu nhừ, không chứa quá nhiều protein giúp hệ tiêu hóa của bé có thể hấp thụ triệt để.
- Ngoài ra bổ sung cho bé ăn hoa quả, các loại nước trái cây để bổ sung nước, chất điện giải và dinh dưỡng giúp bé không bị sút cân, suy dinh dưỡng.
- Bổ sung kẽm và vitamin để giúp bé mau hồi phục
3.2. Sử dụng các sản phẩm men vi sinh
Khi trẻ bị tiêu chảy kéo dài, hệ vi sinh vật đường ruột sẽ bị mất cân bằng làm ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa. Vậy bổ sung men vi sinh giúp lấy lại được cân bằng và cung cấp cho đường tiêu hóa một lượng vi khuẩn có lợi. Từ đó đảm bảo hoạt động tiêu hóa của trẻ, tăng sức đề kháng. Men vi sinh sẽ giúp trẻ mau khỏi bệnh và không để lại những hậu quả đường ruột về sau.
»Xem thêm: 10 lý do cần bổ sung lợi khuẩn cho trẻ trong những năm đầu đời
3.3. Xác định rõ nguyên nhân tiêu chảy ở trẻ
Đối với những trẻ bị tiêu chảy kéo dài, các mẹ nên cho bé đi gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân, tìm ra hướng điều trị. Bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên tốt nhất tránh dẫn đến hậu quả không mong muốn.
»Xem thêm: Tiêu chảy kéo dài ở trẻ – Giải pháp khắc phục hiệu quả, an toàn
5. Cách phòng tránh tiêu chảy kéo dài ở trẻ em
Sử dụng vaccin phòng Rotavirus là cách phòng tránh hiệu quả tiêu chảy ở trẻ em.
Liều dùng: Vaccin phòng Rotavirus gồm 2 liều
- Liều đầu tiên: nên bắt đầu lúc 6 tuần tuổi.
- Liều thứ 2: sau đó 4 tuần.
Đường dùng:
Vaccin này chỉ dùng đường uống
Ngoài ra, mẹ nên áp dụng các phương pháp dưới đây để phòng tránh tiêu chảy kéo dài ở trẻ:
- Tiêm vaccin dự phòng các bệnh do thương hàn, phẩy khuẩn tả,… gây ra.
- Đảm bảo vệ sinh tuyệt đối: vệ sinh bình sữa, dụng cụ đựng thức ăn bằng nước sôi và để khô. Rửa tay sạch sẽ cho bé bằng nước ấm thường xuyên đặc biệt là sau khi ăn. Giữ sạch sẽ đồ chơi, đồ dùng cho trẻ.
- Sử dụng nguồn nước sạch, thức ăn cho bé rõ nguồn gốc, không chất bảo quản.
- Cho bé bú sữa mẹ để tăng cường hệ miễn dịch và đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ. Đặc biệt là 6 tháng đầu đời.
- Tránh cho bé tiếp xúc với người bệnh
- Cho bé ăn những thức ăn dễ tiêu hóa, chứa ít đạm, chất béo. Thức ăn phải được nấu chín và phù hợp với độ tuổi.
- Bổ sung thêm nước trái cây để tăng cường sức đề kháng cho bé. Tốt nhất dưới 120ml mỗi ngày.
Tổng kết: Tiêu chảy kéo dài là hiện tượng thường gặp ở trẻ. Nguyên nhân và cách xử trí dứt điểm tình trạng này đã được đề cập trong bài viết trên. Mong rằng nó sẽ giúp ích cho mẹ phần nào trong quá trình chăm sóc và nuôi dạy con lớn khôn.
